مسابقه مفهومی ویژه نیمه شعبان - قسمت دوم
مقاله اول: بررسى تطبيقى نشانههاى ظهور در اسلام و مسیحیت
يكى از باورهاى مشترك ميان همه اديان الهى، اعتقاد به ظهور منجى و رهانندهاى است كه مىآيد و جهان را مملو از نور و نيكى مىكند. ظهور اين منتظر نيز با وقايع و حوادثى خاص توام است كه در منابع اديان مختلف، كم و بيش مشابهت‌هايى ميان آنها ديده مىشود. اين مقاله نگاهى تطبيقى به برخى نشانههاى ظهور در اسلام و مسيحيت دارد كه مورد بررسي قرار مي‌گيرد.
رخدادهايى كه بر اساس پيشبينى معصومين(عليهم السلام) در آستانه ظهور موعود(عج) پديد خواهند آمد، نشانههاى ظهورند و اگر چه زمان ظهور بر هيچ كس روشن نيست اما، تحقق اين نشانه‌ها نويدبخش نزديكى ظهور است .
در روايات اسلامى نشانههاى ظهور به دو دسته نشانههاى حتمى و نشانههاى غير حتمى تقسيم شدهاند. علائم حتمى ظهور آنهايى هستند كه تحققشان بدون هيچ قيد و شرطى الزامى است؛ اما علائم غير حتمى، نشانههايى هستند كه ممكن است تغيير يابند و يا به كلى حذف شوند .
در سخنان عيسى مسيح (عليه السلام) و نيز نوشتههاى رسولان او نشانههايى از هر دو گونه ذكر شده است كه با آنچه در روايات ما آمده، هماهنگي‌هاى كلى دارد. برخى از اين نشانه‌ها عبارتند از:
1- صيحه آسمانى:
يكى از حوادثى كه در فاصله كمى از قيام مهدى منتظر (عج) رخ مىدهد، ندايى است كه از آسمان برخاسته و نام حضرت قائم را به گوش تمام جهانيان مىرساند. شيخ طوسى، نعمانى و شيخ صدوق در كتاب‌هاى خود روايات زيادى را در اين مورد نقل كردهاند كه در اينجا به يك مورد اشاره مىشود:
نعمانى به سند خود از امام محمد باقر (عليه السلام) چنين نقل مىكند: (1)
«آن نداى آسمانى بر نخواهد خاست مگر در ماه رمضان كه ماه خداست. آن ندا از جبرئيل است كه خطاب به مردم سر داده مىشود و نام قائم را در همه جا طنينانداز مىسازد تا آنجا كه همه ساكنان زمين از شرق تا به غرب آن ندا را خواهند شنيد. از وحشت شنيدن آن ندا هر كس كه در خواب فرو رفته بيدار شده و هر كس برپا ايستاده ناچار به نشستن مىشود و هر كس بر زمين نشسته به ناگاه از جاى برمىخيزد. پس رحمت الهى بر كسى باد كه اين ندا را بشنود و به آن پاسخ گويد.»
در باور مسيحيان نيز از نشانههاى آمدن منجى، ندايى است كه از آسمان برمىخيزد و ياران مسيح را گرد هم مىآورد:
و سرانجام نشانه آمدن من در آسمان ظاهر خواهد شد. آنگاه مردم دنيا مرا خواهند ديد كه در ميان ابرهاى آسمان، با قدرت و شكوهى خيره كننده مىآيم و من فرشتگان خود را با صداى بلند شيپور خواهم فرستاد تا برگزيدگان مرا از گوشه و كنار زمين و آسمان گرد آورند. (2)
2- آتشى از آسمان:
در بعضى از روايات اسلامى به آتش زرد و سرخ خامى اشاره شده كه از مقدمات ظهور حضرت مهدى (عج) است . از امام صادق (عليه السلام) روايت شده كه فرمود:
وقتى آتش بزرگى از سوى مشرق مشاهده گرديد كه در بعضى شب‌ها بالا مىآيد، در آن هنگام گشايش كار مردم پديد مىآيد و اين آتش اندكى قبل از ظهور قائم خواهد بود. (3)
و از امام باقر (عليه السلام) روايت شده كه فرمود:
وقتى از جانب مشرق آتشى بزرگ و سرخ خام مشاهده نموديد كه سه يا هفت روز بالا مىآيد . در آن هنگام به خواست خدا منتظر فرج آل محمد (صلي الله عليه و آله) باشيد و خدا عزيز و حكيم است. (4)
در نسخه خطى ابن حماد از ابن معدان نقل شده است كه گفت: (5)
وقتى در ماه رمضان ستونى از آتش از جانب شرق در آسمان مشاهده نموديد تا مىتوانيد مواد غذايى و خوراك تهيه نماييد كه آن سال قحطى خواهد بود.
در انجيل لوقا نيز از آتشى شبيه آنچه در روايات اسلامى آمده به عنوان نشانهاى از ظهور ياد شده است:
در آن زمان، دنيا مانند زمان لوط خواهد بود كه مردم غرق كارهاى روزانهشان بودند، مىخوردند و مىنوشيدند و خريد و فروش مىكردند، مىكاشتند و مىساختند تا صبح روزى كه لوط از شهر سدوم بيرون آمد و آتش گوگرد از آسمان باريد و همه چيز را از بين برد. بلى به هنگام بازگشت من، اوضاع دنيا به همين صورت خواهد بود. (6)
3- خروج دجال:
اين نشانه، در كتاب‌هاى اهل سنت، از نشانههاى برپايى قيامت دانسته شده است ولى در منابع روايى شيعه، از نشانههاى ظهور به شمار مىرود. بر اساس آنچه از ظاهر اخبار استفاده مىشود، دجال فردى است كه در آخرالزمان و پيش از قيام مهدى (عج) خروج مىكند و غير عادى است و با انجام كارهاى شگفتانگيز جمع زيادى از مردم را مىفريبد و سرانجام به دست عيسى مسيح (عليه‌السلام) در كنار دروازه «در» در منطقه شام به هلاكت مىرسد. (7)
پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله) مىفرمايد:
قيامت برپا نمىشود، تا وقتى كه مهدى (عليه السلام) از فرزندانم قيام كند و مهدى (عج) قيام نمىكند، تا وقتى كه شصت دروغگو خروج كنند. (8)
يا مىفرمايد:
پيشاپيش برپايى قيامت، خروج دجال است و پيش از دجال، سى دروغگو، يا بيشتر خروج خواهند كرد. (9)
در كتاب مقدس نيز اطلاعات جامعى پيرامون دجال آمده است. البته واژه دجال (antichrist) تنها در مسايل يوحنا وارد شده اما ادعا شده است كه در مكاشفه يوحنا، وسايل پولس و با صراحت كمترى در اناجيل و كتاب دانيال نيز مترادف‌هاى اين واژه به كار رفته است. (10)
در مسايل يوحنا آمده است:
فرزندان عزيزم، پايان دنيا نزديك شده است. شما حتما درباره ظهور دجال كه دشمن مسيح است چيزهايى شنيدهايد . حتى الان نيز مخالفين مسيح همه جا ديده مىشوند. (11)
يوحنا نيز از چندين دجال سخن مىگويد ولى بين دجالان بسيار و يك دجال فرق مىگذارد:
دجال مىآيد. الحال هم دجالان بسيار ظاهر شدهاند. (12)
4- خسوف و كسوف:
يكي ديگر از نشانههاى ظهور، كسوف در نيمه ماه رمضان و خسوف در آخر و يا اول همان ماه است كه در احاديث فراوانى از آنها نام برده شده است .
امام باقر (عليه السلام) مىفرمايد:
براى مهدى ما، دو نشانه است كه از هنگامى كه خداوند آسمان‌ها و زمين را خلق فرمود، سابقه ندارد: خسوف در اول ماه رمضان و كسوف در نيمه همان ماه. (13)
در منابع مسيحى نيز سخن از خورشيد گرفتگى و تيرگى ماه به عنوان نشانههاى ظهور به ميان آمده است:
پس از اين مصيبت‌ها، خورشيد تيره و تار خواهد شد و ماه، ديگر نخواهد درخشيد، ستارهها خواهند افتاد و آسمان دگرگون خواهد شد. آنگاه تمام مردم، مرا خواهند ديد كه در ابرها با قدرت و شكوه عظيم مىآيم. (14)
5- جنگ‌هاى خونين و قتل‌هاى فراوان:
روايت‌هاى اسلامى خبر از وقوع جنگ‌ها، فتنهها و آشوب‌هاى گسترده و فراوان در آخرالزمان و در آستانه ظهور امام مهدى (عج) مىدهند، فتنههايى كه پىدرپى مىرسند و سرزمين‌هاى بسيارى را در برمىگيرند .
پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله) از اين فتنهها چنين ياد مىكنند:
فتنهاى به پا مىشود و به دنبال آن فتنهاى ديگر برمىخيزد. فتنه اولى در مقايسه با دومى همانند تازيانه خوردن است در مقايسه با ضربات لبه تيز شمشير! سپس فتنهاى پديد مىآيد كه همه محرمات در آن حلال شمرده شود، آنگاه خلافت به بهترين مردم روى زمين مىرسد در حالى كه او در خانهاش نشسته باشد. (15)
و نيز در جايى ديگر فرمودند:
بعد از من چهار فتنه بر شما فرود آيد كه در اولى خون‌ها مباح مىشود، در دومى خون‌ها و ثروت‌ها مباح مىگردد، در سومى خون‌ها و ثروت‌ها و ناموسه‌ا مباح مىشود و در چهارمى آشوبى كور و كر جهان را مضطرب مىسازد. (16)
در منابع مسيحى نيز به وقوع جنگ‌ها و قتل‌هاى فراوان اشاره شده است:
از دور و نزديك خبر جنگ‌ها به گوشتان خواهد رسيد. اما پريشان نشويد، زيرا جنگ‌ها رخ خواهد داد؛ اما آخر دنيا در آن زمان نيست. (17)
قوم‌ها و ممالك جهان با يكديگر به ستيز برخواهند خاست. (18)
در نقاط دور و نزديك جنگ‌هاى بسيارى بروز خواهد كرد ولى اين علامت فرا رسيدن آخر زمان نيست . (19)
6- زياد شدن گناهان و مفاسد اخلاقى:
علامه مجلسى، در باب نشانههاى ظهور، روايتى را از امام صادق (عليه السلام) آورده كه در آن، بيش از يكصد نوع گناه و انحراف اخلاقى، اجتماعى، اعتقادى و فرهنگى كه در دوران غيبت، دامنگير جوامع اسلامى مىشود، پيشگويى شده است. از جمله: رشوهخوارى، قماربازى، شرابخوارى، زياد شدن زنا، لواط، قطع صله رحم، سنگدل شدن مردمان، اهتمام مردم تنها به شهوت و شكم، از ميان رفتن شرم، نپرداختن زكات و خمس، كمفروشى، بىاعتنايى به اوقات نماز، آراستن مساجد به زيورآلات، گزاردن حج به انگيزههاى مادى و براى غير خدا، رعايت نكردن احترام بزرگترها، پيروى از ثروتمندان، صرف كردن سرمايههاى عظيم در فساد و ابتذال و بىدينى، چاپلوسى و تملقگويى و ... (20)
در باور مسيحيان نيز به افزايش گناه و فساد به عنوان نشانههاى ظهور و حوادث آخرالزمان اشاره شده است:
اين را نيز بايد بدانى كه در زمان‌هاى آخر، مسيحى بودن بسيار دشوار خواهد بود زيرا مردم خداپرست، پولدوست، مغرور و متكبر خواهند بود، و خدا را مسخره كرده، نسبت به والدين نامطيع و ناسپاس خواهند شد و دست به هر عمل زشتى خواهند زد. مردم سنگدل و بىرحم، تهمتزن و ناپرهيزكار، خشن و متنفر از خوبى خواهند بود و كسانى را كه مىخواهند زندگى پاكى داشته باشند به باد تمسخر خواهند گرفت. در آن زمان، خيانت در دوستى امرى عادى به نظر خواهد آمد، انسان‌ها خودراى، تندخو و مغرور خواهند بود و عيش و عشرت را بيشتر از خدا دوست خواهند داشت. به ظاهر افرادى مومن، اما در باطن بىايمان خواهند بود. فريب اينگونه اشخاص خوش ظاهر را نخور. (21)
بسيارى برخاسته، خود را نبى معرفى خواهند كرد و عده زيادى را گمراه خواهند نمود، گناه آنقدر گسترش پيدا خواهد كرد كه محبت بسيارى سرد خواهد شد . (22)
كلام آخر:
با توجه به اين نشانه‌ها و نيز علائمى ديگر كه بىشك واقع خواهد شد و معصومين (عليهم السلام) به آنها اشاراتى فرمودهاند، به نزديكى باور مسلمانان و مسيحيان پيرامون موضوع آخرالزمان پى مىبريم و اين امر مىتواند سرآغازى براى مطالعهاى دقيقتر در خصوص مهدويت باشد . انشاءالله
پىنوشتها:
1- در انتظار موعود، ص103 .
2- متى، 24: 30 و 31 .
3- بحارالانوار، ج52، ص240 .
4- بحارالانوار، ج52، ص230 .
5 - عصر ظهور، ص297 .
6- لوقا، 17: 28 و 29 و 30 .
7- حوزه، ش71، ص262 .
8- ارشاد، ج2، ص371 .
9- بحارالانوار، ج52، ص300 .
10- موعود، ش31، دجال (آنتى كريست در كتاب مقدس) .
11- رساله اول يوحنا، 2: 18 .
12- رساله اول يوحنا، 2: 18 .
13- منتخبالاثر، ص444 .
14- مرقس، 13: 24، 25، 26 .
15- روزگار رهايى، ص894 (به نقل از الحاوى للفتاوى، ج2، ص136) .
16- همان، ص896 .
17- متى، 24: 6 .
18- متى، 24: 7 .
19- مرقس، 12: 7 .
20- حوزه، ش71، ص273 .
21- نامه دوم پولس به تيمورتائوس، 3 .
22- متى، 24: 11، 12، 13 .
منبع: ماهنامه موعود جوان، ش 26
مقاله دوم: خروج یمانی، نشانه قطعی ظهور
روایات اهل بیت(علیهم السلام) از پرچم یمانی، به عنوان پرچم جهاد مسلّحانه با دشمنان قیام‌كنندة آل محمد(ص)، مهدی موعود(عج) نام برده‌اند. رسول اعظم(ص) در حالی كه یمنیان را می‌ستود چنین فرمود: «[ایشان] قومی رقیق القلب و با ایمان راسخ‌اند كه «یاری‌كننده» از آنان است؛ [او] با همراهی هفتاد هزار نفر قیام می‌كند و جانشین من و جانشین وصیّ‌ام را یاری می‌كند».
مقالة حاضر به معرّفی یمانی و دسته‌بندی روایات مربوط به قیام او و بیان اهمیت حركت این شخصیت عصر ظهور می‌پردازد.
اهمیت و جایگاه قیام یمانی
در روایاتی از امامان معصوم ما، به وقوع نهضتی اسلامی در آخرالزّمان در یمن، قبل از ظهور امام عصر(عج) اشاره شده كه هدف آن، یاری آن حضرت و زمینه‌سازی ظهور مبارك ایشان است. بنابر آنچه در روایات مربوط به امام مهدی(عج) آمده است، سند تعدادی از آنها صحیح(1)و وقوع این قیام حتمی است، و امامان اهل بیت(علیهم السلام) آن را از جملة پنج نشانة قطعی ظهور مهدی موعود(عج) بر شمرده‌اند.
در اینجا به روایات مربوط به قیام یمانی و ویژگی‌های ذكر شده برای آن می پردازیم:
الف) از نشانه‌های حتمی ظهور: امام صادق(علیه السلام) در بیانی راجع به حتمی بودن علامت قیام یمانی برای ظهور امام عصر(عج) فرمودند: «قبل از قیام قائم(عج) وقوع پنج علامت حتمی است: [خروج] یمانی، سفیانی، صیحة آسمانی، كشته شدن نفس زكیّه و فرو رفتن در بیداء»،(2)
در نشانه‌های ظهور، ویژگی‌های پیچیده‌ای دربارة شخصیّت رهبر قیام یمانی بیان شده و روایات، در خصوص نام او گوناگون است. در یك سخن، نام او مردّد بین حسن یا حسین آمده و در دیگری سعید نامیده شده و او را «نصر» نیز خوانده‌اند. دربارة دلیل نامیدن وی به نصر، از رسول اكرم(ص) نقل شده كه زیرا خداوند را یاری می‌رساند. چنانكه در روایات نخستین این نوشتار، عنوان «منصور» برای او انتخاب شده بود كه به سبب یاری رسانی‌اش نسبت به قیام امام عصر(عج) بود
ب) هم‌زمانی با سفیانی و خراسانی: حضرت رضا(علیه السلام) در سخنی می‌فرمایند: «خروج سفیانی، یمانی و خراسانی در یك سال، یك ماه و یك روز و ترتیب آنها همچون رشته مهره‌ها پشت سر هم خواهد بود. سختی از هر سو پدید آید، وای بر كسی كه با آنها مخالفت و دشمنی كند» .(3)
ج) هدایت‌بخش‌ترین پرچم‌ها: در ادامة روایت پیشین، امام صادق(علیه السلام) می‌فرمایند: «در میان درفش‌ها (پرچم‌ها)، هدایت‌گرتر از درفش یمانی وجود ندارد، چون درفش حق است و شما را به سوی صاحبتان دعوت می‌كند».(4)
د ) تخلف از او، جایز نیست: در روایتی كه ذكر شد، امام صادق(علیه السلام) می‌فرمایند : «وقتی یمانی قیام می‌كند، فروش اسلحه به مردم حرام است. پس به سوی او بشتابید كه درفش او درفش هدایت است. بر هیچ مسلمانی سرپیچی از او جایز نیست و اگر كسی چنین كند، اهل آتش است، زیرا او مردم را به حق دعوت می‌كند».(5)
ه) یمانی، پیرو علی(علیه السلام): از هشام بن حكم نقل شده است كه چون «طالب حق» خروج كرد، به امام صادق(علیه السلام) گفته شد: آیا امیدوارید این شخص یمانی باشد؟ حضرت فرمودند: «خیر، یمانی پیرو علی(علیه السلام) است، در حالی كه این شخص از آن حضرت بیزاری می‌جوید».(6)
نام و نسب یمانی
در نشانه‌های ظهور، ویژگی‌های پیچیده‌ای دربارة شخصیّت رهبر قیام یمانی بیان شده و روایات، در خصوص نام او گوناگون است. در یك سخن، نام او مردّد بین حسن یا حسین آمده(7)و در دیگری سعید نامیده شده و او را «نصر» نیز خوانده‌اند.(8) دربارة دلیل نامیدن وی به نصر، از رسول اكرم(ص) نقل شده كه زیرا خداوند را یاری می‌رساند.(9) چنانكه در روایات نخستین این نوشتار، عنوان «منصور» برای او انتخاب شده بود كه به سبب یاری رسانی‌اش نسبت به قیام امام عصر(عج) بود.(10)
در روایتی صحیح از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است كه فرمودند: «هنگامی كه یمانی قیام كرد، به سوی او برخیز و بر هیچ مسلمانی جایز نیست كه با او به مقابله برخیزد؛ زیرا هر كس چنان كند، از اهل دوزخ باشد زیرا او به حق و راهی مستقیم فرا می‌خواند
مختصّات قیام یمانی
الف) زمان و محلّ آغاز قیام: در جمع‌بندی روایات یمانی، باید بگوییم كه دو دسته روایت در زمینة حركت وی وجود دارد به گونه‌ای كه زمان مشترك آن، قبل از خروج سفیانی است. دستة نخست این روایات، قیام وی را قبل از سفیانی می‌داند و دستة دوم، به قیام وی همراه با امام مهدی(عج) تصریح دارد؛ چنانكه می‌فرماید: «... آن پرچم حقّی است زیرا به جانب صاحبتان فرا می‌خواند».(11) از این نكته آشكار می‌شود كه قیام وی هم‌زمان با ظهور صاحب‌الامر(عج) است و مردم را به یاری آن حضرت فرا می‌خواند.
در خصوص موقعیّت جغرافیایی قیام یمانی، به شهرهایی همچون: صنعا، عدن، كنده و منطقة ابین اشاره رفته است؛ البته روایات صنعا مستفیض بوده، از طریق شیعه و سنّی نقل شده است.(12)
ب) رنگ و نشان پرچم یمانی: همان‌طور كه می‌دانیم، در روایات مربوط به حركت‌های سیاسی ـ نظامی عصر ظهور، نشانه‌های رایات و پرچم‌های هر حركت بیان شده تا مؤمنان بتوانند در برخورد با این قیام‌ها و رهبران آنها دچار اشتباه نشوند و در آن وقت و شرایط بسیار حساس تشخیص صحیح لازم را بدهند. به عنوان نمونه، رنگ پرچم قیام‌كنندة ایرانی (خراسانی) «سیاه» گفته شده است.
در خصوص پرچم نهضت یمانی، از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است: «یمانی از یمن با پرچم‌های سفید خروج می‌كند».(13)
ج) اهداف و مراحل قیام یمانی: قیام یمانی به چند مرحله قابل تقسیم است. این مراحل عبارتند از:
1. اعلام همبستگی و هم‌پیمانی نظامی با قیام خراسانی: كه در ادامه از این موضوع سخن خواهیم گفت.
2. دعوت و فراخوان یمانی به سوی مذهب حقّة اهل‌بیت پیامبر(ص) : در روایتی صحیح از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است كه فرمودند: «هنگامی كه یمانی قیام كرد، به سوی او برخیز و بر هیچ مسلمانی جایز نیست كه با او به مقابله برخیزد؛ زیرا هر كس چنان كند، از اهل دوزخ باشد زیرا او به حق و راهی مستقیم فرا می‌خواند».(14)
یمانی، چند ماه پس از قیام و نهضت خود در یمن، سرانجام به سرزمین حجاز می‌رود و پس از آشكار شدن امام مهدی(عج) در میان گروه اندك یاران خویش در مدینه، در كنار آن بزرگوار قرار می‌گیرد
3. یاری رساندن به انقلاب امام مهدی(عج) و فراخواندن به بیعت آن حضرت: این هدف از اهداف قیام یمانی پیش از این نیز بیان شد كه، پرچم یمانی از جمله پرچم‌های یاوران امام مهدی(عج) است.
د) هم‌پیمانی یمانی و خراسانی: در روایات مربوطه به قیام یمانی، به هم‌پیمان شدن وی با خراسانی و یاری به او در برابر دشمنانش اشاراتی رفته است.
در بیان امیر مؤمنان(علیه السلام) دربارة خصوصیات مشترك یمانی و خراسانی در جنگ دمشق و آزادسازی آن از سیطرة سفیانی چنین آمده است: «و [سفیانی] به روش ستمكاران نخستین عمل می‌كند و خداوند از آسمان بر عملش خشم می‌گیرد، آنگاه جوانی را از مشرق كه به اهل بیت پیامبر(ص) فرامی‌خواند، علیه او برمی‌انگیزاند. اینان اصحاب پرچم‌های سیاه هستند. خداوند به ایشان عزت اعطا و پیروزی را برایشان نازل می‌فرماید، پس احدی با ایشان به نبرد نمی‌پردازد مگر اینكه او را شكست می‌دهند و سپاه قحطانی [یمنی] به حركت درمی‌آید... و جوان یمنی در پی نابود كردن حمّاز جزیره [سفیانی] است تا آنكه در دمشق فرود می‌آیند و آن را [در مدّت زمانی] سریع‌تر از دریا فتح می‌كنند».(15) و این حدیث در مقام توصیف رویارویی نظامی در مرزهای سوریه بین خراسانی و سفیانی است كه پس از سپاه یمانی تحت فرماندهی او برای یاری رساندن به خراسانی وارد میدان نبرد می‌شوند.
ه ) پیوستن یمانی به امام مهدی(عج): یمانی، چند ماه پس از قیام و نهضت خود در یمن، سرانجام به سرزمین حجاز می‌رود و پس از آشكار شدن امام مهدی(عج) در میان گروه اندك یاران خویش در مدینه، در كنار آن بزرگوار قرار می‌گیرد.
و) حركت یمانی به همراه امام مهدی(عج) از مدینه: پس از آنكه سفیانی، لشكر خود را برای دستگیری امام مهدی(عج) به مدینه می‌فرستد، یمانی همراه با امام زمان(عج) به مكه می‌رود. چنانكه از ارطاط نقل شده است: «سپس مهدی و منصور از مدینه خارج می‌شوند و سفیانی گروهی را برای گرفتن آن دو می‌فرستد. پس هنگامی كه مهدی و منصور به مكه رسیدند، لشكریان سفیانی در بیداء فرود می‌آیند و در زمین فرو می‌روند. سپس مهدی(عج) خارج می‌شود تا آنكه از مدینه عبور كند».(16)
ز) فرجام قیام یمانی
گفتیم كه نقطة مقابل یمانی، دشمن سرسخت امام مهدی(عج) یعنی سفیانی است كه یمانی با وی درگیر می‌شود. در مجموعة روایات اهل بیت(علیه السلام) خبری مبنی بر شكست یمانی به ما نرسیده است.
در خصوص فرجام قیام یمانی موعود، كه از او با صفت منصور یاد شده، در روایاتی از امام صادق(علیه السلام) نقل شده است: «سفیانی با هر كسی كه با او درگیر شود، چیره می‌شود مگر یمانی. ... سپس یمانی را هدف قرار می‌دهد. پس یمانی برای دفع شرّ او به پا می‌خیزد و سفیانی در پی جنگ‌های فراوان و درگیری‌های سخت شكست می‌خورد و یمانی او را دنبال می‌كند. در نتیجه، جنگ‌ها و شكست‌های سفیانی زیاد می‌شود. پس یمانی، سفیانی و پسرش را كنار رود «لوّ» در میان اسیران می‌یابد و آن دو را تكّه تكّه می‌كند».(17)
پی‌نوشت‌ها:
1. سند صحیح، سندی است که تمام راویان آن مورد وثوق‌اند.
2. شیخ طوسی، الغیبـة، ص267.
3.كتاب الغیبـة، نعمانی، ص171
4. بشارة الاسلام، ص 93 به نقل از: كتاب الغیبـة نعمانی.
5. همان.
6. بحارالانوار، ج 52، ص 75.
7. بحارالانوار، ج 52، ص 162.
8. کنز العمّال، ص 11، ح 31442 به نقل از ابن عساکر.
9. همان.
10. كتاب الغیبـة نعمانی، ص 39.
11. كتاب الغیبـة نعمانی، ص171؛ بحارالانوار، ج52، ص232.
12. رایات الهدی و الضّلال فی عصر الظّهور، ص101.
13. مختصر اثبات الرجعـة، ح 16؛ به نقل از مجلة تراثنا، سال 2، ش 4، صص 454ـ455.
14. ر.ك: كتاب الغیبـة، نعمانی، ص 171، بحارالأنوار، ج 52، ص 232.
15. متّقی هندی، كنزالعمال، ص14، ح3968.
16. همان، ص 212، جزء 4، ح 850.
17. مختصر اثبات الرجعـة، ح 16؛ به نقل از مجلة تراثنا، سال 2، ش 4، صص 454ـ455.
منبع: ماهنامه موعود شماره 108 - ابوذر یاسری
مقاله سوم: صدای آسمانی، نشانه حتمی ظهور
نشانه‌های حتمی ظهور حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ یعنی، نشانه‌هایی كه قطعاً واقع خواهند شد و ارتباطی شدید با ظهور داشته در فاصله کمی از ظهور حضرت به وقوع خواهند پیوست.برخی از این نشانه‌های پنج‌گانه چند روز قبل از ظهور واقع می‌شوند؛ بعضی چند ماه بعد از ظهور و بعضی قبل از قیام حضرت و در آغاز نهضت آن بزرگوار رخ می‌دهند.
حضرت صادق ـ علیه السّلام ـ فرمودند:« پنج علامت قبل از قیام قائم ـ علیه السّلام ـ است: یمانی، سفیانی، نداكننده‌ای كه از آسمان ندا درمی‌دهد، فرو برده شدن در بیداء، كشته شدن نفس زكیه.»(1(
صدای آسمانی به منزله اعتراف آسمان به مشروعیت قیام حضرت مهدی قائم ـ علیه السّلام ـ و اثبات حقیقتی است كه قرآن كریم و پیامبر بزرگوار و خاندان آن سرور ـ علیهم السّلام ـ به آن خبر داده‌اند
در این نوشتار به توضیحی مختصر پیرامون یکی از علائم حتمی ظهور یعنی ((صیحه آسمانی)) خواهیم پرداخت:
صیحه آسمانی و یا نداء آسمانی، از بارزترین نشانه‌ها و واضح‌ترین علائم و قوی‌ترین برهان‌ها برظهور حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ محسوب می‌شود .
مانعی ندارد كه بگوئیم: صدای آسمانی به منزله اعتراف آسمان به مشروعیت قیام حضرت مهدی قائم ـ علیه السّلام ـ و اثبات حقیقتی است كه قرآن كریم و پیامبر بزرگوار و خاندان آن سرور ـ علیهم السّلام ـ به آن خبر داده‌اند.
احادیث صراحت دارند در اینكه نداء آسمانی از جبرئیل است و اوست كه در آسمان ندا درمی‌دهد و سخنی است كه معنایش واضح و نزد همه مردم قابل فهم است.
امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمودند: «آن را هر قومی به زبان خود خواهند شنید.»(2(
دقیقاً نمی‌دانیم كه چگونه این صدا به همه بشر خواهد رسید. در این مورد دو احتمال وجود دارد:
نخست: آن صدای آسمانی فقط به زبان عربی فصیح باشد و در عرض چند ثانیه واكنش آن صدا در سراسر جهان پخش شود. پس آنها كه زبان عربی را نیكو می‌دانند. این صدا را شنیده معنای آن را همان وقت می‌فهمند اما آنان كه زبان عربی را نمی‌دانند، صدا را می‌شنوند ولی معنی آن را در همان وقت نمی‌فهمند؛ لذا درباره معنی صحیح آن تحقیق می‌نمایند. بعید نیست كه خبرگزاریهای دنیا این خبر را گرفته به تمام اقطار عالم ـ با همه اختلافاتشان در زبان و دین ـ پخش نمایند و در چند لحظه صدای آسمانی ترجمه شده هر قومی آن را از تلویزیون و یا رادیوی خود و یا از كسی كه آن را شنیده است بشنوند.
احتمال دوم اینكه، هر قوم صدا را به زبان خود بشنوند، به گونه‌ای كه همگان ندا را در همان وقت و به زبان خود بشنوند، بدون آنكه مترجمان و خبرگزاری‌ها آن صدا را ترجمه كنند. این احتمال، احتمال بعیدی نیست؛ زیرا خدا بر همه چیز قدرت دارد و ظهور حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ از این معجزات و خوارق عادات برخوردار است.
آنچه در احادیث ظهور دارد این است كه ندایی كه بیشترین اهمیت را داشته از نشانه‌های حتمی محسوب می‌گردد، همان ندایی است كه در ماه رمضان شنیده می‌شود. این صیحه و یا ندا برترین بشارتی است كه از آسمان به اهل زمین می‌رسد و بزرگترین تهدید و انذار برای طغیان‌گران ستمگر، یعنی كسانی كه در برابر حق هر چه باشد خضوع نمی‌نمایند.
ما را قدرت و توان آن نیست كه میزان تأثیر آن ندا را در اجتماعات بشری در آن روز تصور نمائیم. در آن روز شادی و سرور در چهره‌های مؤمنان هویداست و ترس و وحشت و اضطراب و هراس بر قلوب مجرمان استیلا می‌یابد، خصوصاً وقتی بدانند كه آنان را توان گریختن از سلطه آن حاكم قدرتمندی كه در یاری او اهل آسمان پیش از اهل زمین شركت داشته نیست و در برابر حكم وی تمام جنبه‌های طبیعت خاضعند، بلكه در ماوراء الطبیعه هم می‌تواند تصرف كند.
سلام خدا بر پیامبر او و ائمه طاهرین ـ علیهم السّلام ـ ! آنانكه دقیقاً مسائل را روشن نموده آنچه را كه مربوط به صیحه آسمانی از مجموعه نشانه‌های ظهور است ـ به مقداری كه عقل‌ها در آن زمان می‌توانستند دریابند ـ بیان فرمودند.
اینك برخی از آن احادیث:
امام صادق ـ علیه السّلام ـ فرمودند: «صیحه‌ای كه در ماه رمضان شنیده می‌شود در شب جمعه بیست و سوم این ماه است.»(3) در این هنگام باطل روندگان به شك می‌افتند.(4) حضرت امام محمد باقر ـ علیه السّلام ـ فرمودند: ندا دهنده‌ای از آسمان به نام قائم، ندا در می‌دهد و هر كه در مشرق و در مغرب است آن را می‌شنود. خوابیده‌ای باقی نمی‌ماند مگرآنكه بیدار می‌شود و ایستاده‌ای نیست، مگر اینكه می‌نشیند و نشسته‌ای نیست، مگر آنكه ـ از شدت ترسی كه از شنیدن این صدا بر آنان مستولی می‌شود ـ بر روی دو پای خود می‌ایستد. پس خدا رحمت كند آن كس را كه از این صدا عبرت گیرد و جواب دهد (5)! صدای اول صدای جبرئیل است.»سپس فرمودند: «صدا در ماه رمضان در شب جمعه و درشب بیست و سوم خواهد بود. پس در آن شك نكنید. آن را بشنوید و اطاعت كنید. در پایان روز صدای ابلیس ملعون است كه ندا در می دهد آگاه باشید! فلان كس مظلوم كشته شد.(6) می‌خواهد با این صدا مردم را به تردید افكنده و آزمایش‌شان كند. چه بسیار افراد مردّد و متحیّری كه جنهمی می‌شوند! پس اگر صدا را در ماه رمضان شنیدید در آن تردید نكنید، زیرا كه صدای جبرئیل است و نشانه آن این است كه او به نام قائم و پدرش ندا درمی‌دهد؛ به نوعی كه دوشیزه در خانه نیز در پشت پرده آن صدا را می‌شنود و پدر و برادرش را به بیرون رفتن تشویق می‌كند(7(
آنگاه فرمودند: «و این دو صدا قبل از خروج قائم حتماً شنیده خواهد شد.»(8)
هر قوم صدا را به زبان خود بشنوند، به گونه‌ای كه همگان ندا را در همان وقت و به زبان خود بشنوند، بدون آنكه مترجمان و خبرگزاری‌ها آن صدا را ترجمه كنند. این احتمال، احتمال بعیدی نیست؛ زیرا خدا بر همه چیز قدرت دارد و ظهور حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ از این معجزات و خوارق عادات برخوردار است
و نیز از وجود مقدس حضرت باقر ـ علیه السّلام ـ نقل شده است كه فرمودند: «صدا در ماه رمضان در شب بیست و سوم است پس هیچ خلقِ جانداری باقی نمی‌ماند؛ مگر آنكه این صدا را می‌شنود. صدا چنان است كه خوابیده را بیدار می‌كند و به صحن منزلش می‌آید و دوشیزه نیز از پرده‌اش بیرون می‌آید.»(9)
افزون بر اینها، روایات دیگری نیز به همین مضمون وجود دارد که از مجموع آنها، میتوان چند نکته را استفاده کرد:
1. صیحه، از نشانه‌های حتمی ظهور شمرده شده است و شیخ طوسی، نعمانی، شیخ مفیدرحمه الله، شیخ صدوقرحمه الله، و... به حتمی بودن آن اشاره کردهاند. (10)
2. این صدا از آسمان شنیده می‌شود؛ به گونه‌ای که همه مردم روی کره زمین - در شرق و غرب - آن را می‌شنوند و به خود می‌آیند. از برخی روایات استفاده می‌شود که هر جمعیتی آن صدا را به زبان خود خواهد شنید. (11)
3. محتوای این پیام آسمانی، دعوت به حق و حمایت و بیعت با مهدیعلیه السلام است؛ یا تعبیرهای: اِنَّ الْحَقَ فِی عَلیٍّ وَشِیعَتِهِ (12) و اِنَّ الحَقَّ فِی آلِ مُحَمَّدٍ . (13)
4. هم زمان با شنیده شدن این صدا از آسمان و یا کمی پس از آن، در روی زمین نیز صدایی شنیده می‌شود. ندا دهنده شیطان است که مردم را به گمراهی فرا می‌خواند و تلاش میکند با ایجاد تردید درمردم، آنان را از حمایت مهدیعلیه السلام و اجابت دعوت آسمانی، باز دارد.
5. جبرئیل، مردم را به حق فرا می‌خواند و شیطان و نیروهای شیطانی و پیروان سفیانی به باطل. ظاهر شدن این نشانه، هم زمان با خروج سفیانی و صیحه آسمانی است. (14)
از ظاهر روایات، با توجه به ویژگیهایی که برای آن بیان شده، فهمیده می‌شود که تحقّق آن، طبیعی نخواهد بود. خداوند، برای آنکه شروع این انقلاب جهانی را اعلان کند و به همگان برساند که انقلابی بزرگ در حال شکلگیری است و حق بودن حضرت مهدیعلیه السلام را بنمایاند و به یاران و دوستان و علاقهمندان به چنین رستاخیزی خبر بدهد؛ صیحه آسمانی را معجزه آسا به گوش همگان می‌رساند. (15)
منابع:
- كمال الدین، ج2، ص649 ، نیزشیخ طوسی در كتاب «غیبت» خود ص267، با اختلاف در ترتیب نشانه‌ها آن را نقل می‌كند.
- بحار الانوار، ج52، ص205.
- كمال الدّین، ج2، ص650.
- غیبت شیخ طوسی، ص266، كمال الدّین، ج2، ص652.
- یعنی همت گمارد و به حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ ملحق گردد.
- ممكن است مراد از این كلمه فلان كس «عثمان» باشد آنگونه كه در برخی از احادیث آمده است.
- یعنی به خارج شدن از منزل و ملحق شدن به حضرت مهدی ـ علیه السّلام ـ است.
- غیبت نعمانی، ص254، (باب 14، حدیث13) و نیز شافعی سلیمی در كتاب عقد الدررص105 این حدیث را نقل می‌نماید.
- غیبت نعمانی.
- کتاب الغیبة، ص 435، ح 425؛ الارشاد، ج 2، ص 370.
- کتاب الغیبة، ص 266، ح 54؛ کمالالدین و تمام النعمة، ج 2، ص 650، ح 8.
- کتاب الغیبة، ص 435؛ کمال الدین و تمام النعمة، ج 2، ص 652، ح 14.
- الصراط المستقیم، ج 2، ص 259.
- چشم به راه مهدیعلیه السلام، ص 286.
- کنزالعمال، ح 14، ص 588، ح 39665.
منابع:
- سایت اندیشه قم
- سید محمد كاظم قزوینی ـ امام مهدی از ولادت تا ظهور، ص439
- پایگاه جامع اطلاع رسانی امام مهدی(عج)
